+Deus, in adiutorium

Bracia udający się w podróż niech się polecą modlitwie braci i opata. Po ostatniej modlitwie Oficjum Bożego trzeba zawsze modlić się za wszystkich nieobecnych. Bracia, wracając z podróży rzucą się na ziemię w kościele, w dniu powrotu, na wszystkich godzinach kanonicznych przy końcu Oficjum Bożego i poproszą wszystkich o modlitwę z powodu wykroczeń, których mogli dopuścić się w czasie podróży, widząc lub słysząc złe rzeczy, czy też przez czczą gadatliwość. Niech żaden nie waży się opowiadać drugiemu, co widział i słyszał poza klasztorem, bo z tego wynika wielka szkoda. Jeśli kto się tego dopuści, podlega karze według Reguły. Podobnie ma być ukarany ten, który śmiałby wyjść z klasztoru, gdziekolwiek pójść, czy też cokolwiek zrobić bez pozwolenia opata.

Do służby przy bramie klasztoru należy wyznaczyć starszego i mądrego brata, który by potrafił przyjąć życzenia przychodzących i przekazać im odpowiedź. Jego wiek dojrzały nie pozwoli mu się włóczyć. Furtian ma mieć celę obok bramy, aby przybywający zawsze zastali go i otrzymali odpowiedź. Gdy tylko ktoś zapuka lub gdy ubogi zawoła, ma odpowiedzieć: „Dzięki Bogu” albo też „Pobłogosław” i niech spiesznie odpowie z gorliwą miłością i jak najłagodniej w bojaźni Bożej. Jeżeli furtian potrzebuje pomocy, trzeba mu przydzielić młodszego brata. Klasztor powinien – jeśli to możliwe – tak być urządzony, aby wszystko, co potrzebne, w nim było, a więc woda, młyn, ogród i warsztaty, by bracia nie musieli wychodzić na zewnątrz, bo to nie jest korzystne dla ich duszy. Chcemy, aby tę Regułę często czytano w zgromadzeniu, aby żaden z braci nie wymawiał się nieświadomością .

Wobec tego widzimy, że dla zachowania pokoju i miłości jest korzystne, aby zarząd klasztoru zależał od uznania opata. Jeżeli jest to możliwe, niech sprawy klasztoru będą powierzone dziekanom, działającym zgodnie z zarządzeniami opata, jak już o tym mówiliśmy. Gdy urzędy będą powierzone kilku ludziom, jeden nie będzie miał powodu do pychy. Jeśli jednak okoliczności wymagają, aby naznaczyć przeora lub jeśli zgromadzenie prosi o to pokornie dla słusznych racji, opat zaś uzna, że to jest pożyteczne, to niech mianuje przeora, którego wybierze, poradziwszy się braci bojących się Boga. Przeor będzie robił z szacunkiem to, co mu opat poleci, nigdy nie przeciwstawiając się jego woli i rozkazom. Ma bowiem jeszcze gorliwiej przestrzegać przepisów Reguły, skoro go przełożono nad innymi. Gdyby okazało się, że przeor jest występny lub unosi się pychą albo lekceważy świętą Regułę, należy go upomnieć aż do czwartego razu. Jeśli się nie poprawi, należy go ukarać według przepisów Reguły. Jeżeli i wtedy się nie poprawi, trzeba go złożyć z urzędu przeora i na jego miejsce naznaczyć innego, godnego. Gdyby później nie zachowywał się spokojnie w zgromadzeniu i był nieposłuszny, należy go wypędzić z klasztoru. Niechaj jednak opat pamięta, że będzie zdawał rachunek Bogu ze wszystkich swoich decyzji, aby przypadkiem w jego duszy nie zapłonęła zawiść lub uraza .

Często się zdarza, że ustanowienie przeora wywołuje ciężkie zgorszenie w klasztorze. Są bowiem ludzie nadęci niegodziwym duchem pychy, którzy wyobrażają sobie, że są drugimi opatami, przywłaszczają sobie nieograniczoną władzę, wywołują zgorszenie i podtrzymują spory w zgromadzeniu. Dzieje się to zwłaszcza w tych miejscach, gdzie przeora mianuje ten sam biskup lub ci sami opaci, którzy wyznaczyli opata. Od razu widać, jak to jest niedorzeczne, gdyż od chwili nominacji przeor ma pokusę do zarozumialstwa. Podsuwa mu się myśl, że nie podlega władzy opata, albowiem powie sobie: „Ci sami mnie mianowali, którzy mianowali opata”. Skąd powstaje zazdrość, kłótnie, uwłaczania, rywalizacja, niezgoda i nieporządki. Gdy opat i przeor są przeciwnego zdania, ich dusze są nieuchronnie narażone na zgubę w niezgodzie, a także ich podwładni giną, biorąc stronę jednego lub drugiego. Odpowiedzialność za takie niebezpieczeństwo spada na głowy sprawców takiego nieładu.

Opat wybrany niech stale pamięta, jakiego zadania się podjął i komu ma złożyć rachunek ze swych rządów. Niech wie, że ma raczej służyć niż panować. Powinien być biegły w prawie Bożym, aby umiał i miał skąd czerpać „nowe i stare” zasady . Niech będzie czysty, trzeźwy i miłosierny. Niech u niego miłosierdzie góruje nad sprawiedliwością, aby i on sam miłosierdzia dostąpił. Niech nienawidzi grzechów, lecz miłuje braci. Przy naprawianiu uchybień niech postępuje roztropnie i bez przesady, aby nie zniszczył naczynia, gdy chce rdzę z niego zetrzeć. Niech pamięta o własnej ułomności i uważa, aby nie złamać trzciny zgniecionej. Nie mówimy, aby pozwalał krzewić się występkom, lecz niech je wykorzenia roztropnie i z miłością, tak jak będzie uważał za najwłaściwsze, jak o tym już była mowa. Niech się stara, aby go raczej kochano, niż się obawiano. Niech nie będzie gwałtowny ani niespokojny, przesadny ani uparty, zazdrosny ani podejrzliwy, bo nigdy nie zazna spokoju. Niech będzie przewidujący i ostrożny w swych zarządzeniach. Czy idzie o sprawy Boże, czy też o doczesne, niech postępuje z rozwagą i umiarkowaniem, niech pamięta o roztropności świętego patriarchy Jakuba, który powiedział: Jeżeli zbytnio zmęczę moje trzody w pochodzie, wszystkie zginą jednego dnia. Naśladując ten i inne przykłady roztropności, matki wszystkich cnót, niech tak wszystko urządza, aby mocni mieli, czego pragną, a słabsi się nie uchylali. Przede wszystkim niech niniejszą Regułę zachowuje pod każdym względem, aby po dobrej służbie usłyszał od Pana to, co dobry sługa, który w odpowiednim czasie rozdzielał pszenicę swoim towarzyszom: „Zaprawdę, powiadam wam, ustanowi go nad całym swoim dobytkiem”.

Przy wyborze opata zawsze trzeba mieć na uwadze tę zasadę, że naznacza opata albo zgoda całego zgromadzenia, ożywionego bojaźnią Bożą, albo wybiera go pewna część zgromadzenia, gdyż ma trafniejsze rozeznanie. Przy wyborze należy brać pod uwagę zasługi i mądrą wiedzę wybieranego, choćby był ostatnim w szeregach zgromadzenia. Gdyby zdarzyło się nieszczęście, że całe zgromadzenie zgodnie obrało człowieka pobłażającego ich występkom, to jeśli takie nadużycia dojdą do wiadomości biskupa diecezji, w której leży klasztor albo do wiadomości opatów i chrześcijan w sąsiedztwie, to niech nie dopuszczą, by zmowa niegodziwych triumfowała. Niech wyznaczą godnego zarządcę dla domu Bożego i niech wiedzą, że jeśli uczynią to w dobrej intencji i zbożnej gorliwości, to zasłużą na dobrą nagrodę, a przeciwnie – zgrzeszą, jeśli tego zaniedbali.

A więc młodsi mają szanować starszych, a starsi niech kochają młodszych. Kiedy będą ze sobą rozmawiali, nie będzie wolno nikomu mówić drugiemu tylko po imieniu, lecz niech starsi nazywają młodszych braćmi, a młodsi starszych wielebnymi ojcami, co wyraża szacunek dla ojcostwa. A skoro wierzymy, że opat zastępuje Chrystusa, trzeba go nazywać panem i opatem; nie dlatego, żeby on sam rościł sobie do tego prawo, ale przez cześć i miłość dla Chrystusa. Opat sam niech o tym myśli i tak postępuje, aby był godny takiego uszanowania. Gdy bracia się spotykają, niech młodszy prosi starszego o błogosławieństwo. Gdy starszy nadejdzie, młodszy ma powstać i ustąpić mu miejsca, aby usiadł. I niech sam nie siada, póki go starszy nie zaprosi. W ten sposób będzie spełnione to, co napisano: Nawzajem uprzedzajcie się w uprzejmości. Mali chłopcy i młodzieńcy mają pozostać na swych miejscach w kościele i przy stole, przestrzegając karności. Ale i gdzie indziej, wszędzie, mają być pod nadzorem i opieką, póki nie dojdą do wieku roztropnego.

Bracia będą zachowywali swoje miejsca w zgromadzeniu stosownie do czasu wstąpienia do klasztoru, do zasługi życia i rozporządzenia opata. Niech opat nie wprowadza zamieszania do powierzonej mu trzody i niech nie wydaje niesprawiedliwych zarządzeń, jak gdyby przysługiwało mu prawo do samowoli. Niech zawsze pamięta, że zda Bogu rachunek ze wszystkich swoich sądów i uczynków. Niech więc bracia przystępują do pocałunku pokoju, do Komunii, niech intonują psalmy i zajmują miejsca w chórze w tej kolejności, którą opat ustanowił lub która im przysługuje z racji czasu wstąpienia. Wiek nie będzie decydował ani przesądzał o kolejności w żadnym miejscu, gdyż Samuel i Daniel, będąc chłopcami, sądzili starszych. A więc z wyjątkiem tych, których opat z określonych powodów posunął wyżej albo przesunął niżej dla uzasadnionych względów – jak już powiedzieliśmy – niech wszyscy inni zajmują miejsca zależnie od czasu wstąpienia do klasztoru. Na przykład ten, który przybył do klasztoru o godzinie drugiej, niech wie, że jest młodszy od tego, który przybył o godzinie pierwszej, bez względu na wiek i godność. Chłopców zaś mają wszyscy i we wszystkich okolicznościach utrzymywać w karności.

Jeżeli opat będzie sobie życzył, aby mu wyświęcono kapłana lub diakona, niech wybierze ze swych mnichów takiego, który jest godzien sprawować kapłaństwo. Niech wyświęcony wystrzega się wyniosłości i pychy. Niech sobie na nic nie pozwala, czego mu opat nie poleci, wiedząc, że daleko więcej obowiązuje go Reguła. Niech z racji kapłaństwa nie zapomina o posłuszeństwie dla Reguły i o karności, lecz niech coraz bardziej pogrąża się w Bogu. Zawsze będzie zachowywał miejsce swego wejścia do klasztoru, z wyjątkiem, gdy celebruje przy ołtarzu albo też wtedy, gdy wybór zgromadzenia lub wola opata posunie go wyżej za zasługi życia. Niech wie jednak, że ma zachowywać zasady ustanowione dla dziekanów i przeorów. Gdyby ośmielił się inaczej postępować, ma być sądzony nie jako kapłan, lecz jako buntownik. Jeśli często upominany nie poprawi się, należy odwołać się do władzy biskupa. Gdyby i wtedy się nie poprawił, a jego winy były widoczne, należy go wypędzić z klasztoru, jednak tylko o ile okaże taki upór, że ani nie zechce się poddać, ani przestrzegać Reguły.

Gdyby w czasie gościny okazał się wymagający lub niegodziwy, nie tylko nie trzeba go włączyć do klasztoru, lecz trzeba mu szczerze powiedzieć, żeby odszedł, aby jego wady innych nie popsuły. Natomiast jeśli nie zasłużył na odprawienie, nie tylko należy go przyjąć, gdy o to prosi, lecz nawet trzeba go zachęcić, by pozostał, aby inni budowali się jego przykładem, bo na każdym miejscu temu samemu Panu służymy i pod tym samym Królem walczymy. Opat może mu przyznać nieco wyższe miejsce, jeśli spostrzeże, że na to zasługuje. Odnosi się to nie tylko do mnicha, lecz także do kapłanów i kleryków, o których była mowa. Opat może im przyznać wyższe miejsce niż to, które im przysługuje z czasu wstąpienia, jeżeli stwierdzi, że ich życie jest tego godne. Niech opat nie zgadza się na przyjęcie na stałe mnicha z innego znanego klasztoru bez zgody jego opata lub listu polecającego, napisano bowiem: Nie czyń drugiemu, czego nie chcesz, aby tobie czyniono.